Bij de communicatieve ontwikkeling gaat het erom dat kinderen leren een boodschap over te brengen aan een ander en dat die ander erop kan reageren. Dit hoeft niet alleen aan de hand van gesproken taal, maar kan ook aan de hand van gebaren of mimiek. Kinderen doen dit al vanaf de geboorte, wanneer ze interacteren met hun ouders en op hen reageren. Wanneer kinderen opgroeien, ontwikkelen ze door middel van interactie met hun omgeving verschillende communicatieve functies, zoals oogcontact maken, ervaringen delen, om hulp vragen, vragen stellen, vragen beantwoorden, op de beurt wachten, groeten, zich inleven in de ander en luisteren naar de ander. Vooral de communicatieve voorwaarden vormen de basis voor de communicatieve ontwikkeling.
De 5 communicatieve voorwaarden zijn:
- Oogcontact
- Beurtgedrag
- Imitatie
- Concentratie/aandacht
- Luisterhouding
Oogcontact
Een van de belangrijkste voorwaarden voor soepel verlopende communicatie is oogcontact. Zelfs wanneer je niet spreekt, kun je door middel van oogcontact duidelijk maken dat je aandacht hebt voor de ander. Sommige kinderen hebben moeite met het maken van oogcontact of doen dit maar sporadisch op eigen initiatief. Binnen de therapie wordt op speelse wijze gewerkt aan het verbeteren van deze communicatieve voorwaarde.
Beurtgedrag
Je beurt nemen en een ander de beurt geven zijn vaardigheden die je moet leren. Dit zijn belangrijke vaardigheden, omdat je ook bij het spreken moet begrijpen dat eerst de een aan de beurt is en dat er vervolgens ook een reactie wordt verwacht van de ander. Kinderen die nog weinig spreken, kunnen deze vaardigheden thuis en tijdens de behandelingen oefenen in spel.
Imitatie
Imitatie is een bijzonder belangrijke vorm van leren. Door woorden aan te bieden op het niveau van het kind kan een kind door te imiteren en uit te proberen de taal uitbreiden. Voorloper van het imiteren van taal is binnen de behandeling vaak de imitatie van handelingen. Ook bij kinderen die weinig ‘durven’ te spreken zijn in het begin vaak wel handelingen uit te lokken door imitatie. Het imiteren van woorden is dan een stapje verder.
Concentratie/Aandacht
Concentratie en gedeelde aandacht zijn belangrijke voorwaarden om te kunnen leren en dus ook om taal te kunnen ontwikkelen. Door kinderen bepaalde prikkels aan te bieden en andere afleidende prikkels uit te schakelen, oefent de logopedist deze vaardigheden met het kind tijdens de therapie.
Luisterhouding
Om goed taal te kunnen leren is een goede luisterhouding van belang. Sommige kinderen moeten meer alert worden gemaakt op de geluiden en taal om hen heen. Ook hiervoor heeft de logopedist oefeningen en tips.
Wat doet de logopedist?
De logopedist observeert in spel en tijdens de logopedische onderzoeken hoe de basisvoorwaarden voor communicatie bij een kind ontwikkeld zijn en maakt vervolgens een behandelplan om te werken aan de voorwaarden die verbeterd kunnen worden. De logopedist werkt spelenderwijs aan het verbeteren van de communicatieve voorwaarden.